Ολοκληρώνονται σήμερα στο Νταβός οι εργασίες του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF), που λαμβάνει χώρα για 42η χρονιά φέτος (25-29 Ιανουαρίου) και που παραδοσιακά συγκεντρώνει τους ισχυρότερους ανθρώπους του πλανήτη.
Συνολικά περίπου 2.600 εκπρόσωποι της χρηματοπιστωτικής -επιχειρηματικής- πολιτικής ελίτ (μεταξύ αυτών 40 αρχηγοί κρατών και 18 κεντρικοί τραπεζίτες), προερχόμενοι από σχεδόν 100 χώρες, συζήτησαν -για τι άλλο;- για το μέλλον του καπιταλισμού.
Δεδομένης της συγκυρίας, το φετινό συνέδριο (που φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο << Ο μεγάλος μετασχηματισμός : Σχηματοποιώντας νέα μοντέλα >>) δεν θα μπορούσε παρά να περιστραφεί γύρω από την αναζήτηση << νέων μοντέλων >> εξόδου από την ευρωπαϊκή (αλλά και ελληνική) κρίση χρέους.
Τα ερωτήματα τέθηκαν ανοιχτά ακόμη και από πανίσχυρα στελέχη πολυεθνικών ή από επικεφαλής κολοσσιαίων επιχειρήσεων :
▪Πόσο ευοίωνο είναι το μέλλον του καπιταλισμού ;
▪Πόσο ικανός είναι ο καπιταλισμός στη σημερινή του χρηματοπιστωτική μορφή να ανταποκριθεί στις ίδιες του τις αντιφάσεις ;
▪Πώς θα καταφέρει ο καπιταλισμός να αποκαταστήσει το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις αγορές, τις παγκοσμιοποιημένες ελίτ, τις εθνικές πολιτικές εξουσίες και τις κοινωνίες ;
▪Πού οδεύει και πώς μπορεί να ανανεωθεί ένα σύστημα (καπιταλιστικό) που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ότι θα μπορούσε να αυτορυθμίζεται για πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ;
Το μεγάλο στοίχημα για την καρδιά της παγκόσμιας οικονομίας είναι η επιστροφή στην ανάπτυξη, μια επιστροφή ωστόσο η οποία εξακολουθεί να θεωρείται αμφίβολη παρά τη μερική αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Ευρωζώνη και την αποκλιμάκωση των πιέσεων σε Ιταλία και Ισπανία.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως τις τελευταίες ημέρες, τόσο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) όσο και η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για τους ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και είδαν ύφεση στην Ευρώπη.
Ενδεικτική του αρνητικού κλίματος είναι και πρόσφατη δημοσκόπηση της Pricewaterhou-seCoopers σύμφωνα με την οποία, μόλις το 40% των διευθυντικών στελεχών παγκοσμίως είναι << βέβαιο >> πως τα έσοδα των επιχειρήσεών τους θα αυξηθούν το 2012 (συγκριτικά, το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι ήταν 48%) ενώ ακόμη πιο << εφιαλτική >> είναι μια σφυγμομέτρηση του Bloomberg που παρουσιάζει το 48% των επενδυτών να αποφεύγει την Ευρωζώνη όπως ο διάολος το λιβάνι και το 67% αυτών να θεωρεί πως η κρίση πρόκειται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον.
Την περασμένη Δευτέρα η επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποιησε για τον κίνδυνο να βιώσει ο κόσμος μια κρίση ανάλογη με ότι ακολούθησε το κραχ του 1929, αν η Ευρώπη δεν πράξει όσα απαιτούνται για την υπέρβασή της.
Σε πρόσφατη έκθεσή του το ΔΝΤ αναθεώρησε προς τα κάτω, στο 3,25% από 4%, το ποσοστό της ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ειδικά για την Ευρωζώνη προέβλεψε ελαφρά ύφεση, με συρρίκνωση κατά 0,5% έναντι ανάπτυξης 1,1% που ήταν η εκτίμηση μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο. Είχε προηγηθεί η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας 9 κρατών-μελών της Ευρωζώνης, καθώς και του EFSF από την Standard & Poor’s.
Σύμφωνα με το μακρύ πρόγραμμα του φετινού Φόρουμ υπήρξαν από τις παγκοσμιοποιημένες οικονομικές και πολιτικές ελίτ πολλές συζητήσεις για το εάν ο καπιταλισμός έχει απογοητεύσει τις κοινωνίες. Έγινε ειδική αναφορά στην αύξηση της νεανικής ανεργίας, σε ένα σύστημα που δεν παράγει πλέον νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, έγινε ειδική μνεία στους κινδύνους που συνεπάγεται η κρίση χρέους των κρατών για τα συνταξιοδοτικά συστήματα, στη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και στους διογκούμενους φόβους για μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές ως συνέπεια των εξελίξεων αυτών.
Οι φετινές εργασίες του Νταβός εστίασαν στους τρόπους μετασχηματισμού ενός πολιτικο-οικονομικού προτύπου, που παράγει, τουλάχιστον στη Δύση, αδιέξοδα και λαϊκή απονομιμοποίηση.
Από ορισμένους υπήρξε και ο αντίλογος στην αμφισβήτηση της δυναμικής του καπιταλισμού. Αναφέρθηκαν τα παραδείγματα πρώην υπανάπτυκτων κρατών όπως η Κίνα και η Ινδία, που χάρη στην υιοθέτηση καπιταλιστικών λογικών αποτελούν τις πιο ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες στον πλανήτη.
Βασικό συμπέρασμα, όπως το έθεσε εύστοχα ο ιδρυτής και ψυχή του Φόρουμ καθηγητής κ. Κλάους Σβάμπ :
<< Βιώνουμε τον κίνδυνο να χάσουμε εντελώς την εμπιστοσύνη των επερχόμενων γενεών. Βρισκόμαστε ενώπιον ενός γενικότερου ηθικού χάσματος, έχουμε αμελήσει να επενδύουμε στο μέλλον, έχουμε υποτιμήσει την κοινωνική συνοχή (..). Είμαστε σε μια εποχή ριζικών αλλαγών που απαιτούν επειγόντως νέους τρόπους σκέψης αντί να συνεχίζουμε σα να μη τρέχει τίποτα. Ο καπιταλισμός στην παρούσα μορφή του δεν έχει πια θέση στον κόσμο μας >>.
Συνολικά περίπου 2.600 εκπρόσωποι της χρηματοπιστωτικής -επιχειρηματικής- πολιτικής ελίτ (μεταξύ αυτών 40 αρχηγοί κρατών και 18 κεντρικοί τραπεζίτες), προερχόμενοι από σχεδόν 100 χώρες, συζήτησαν -για τι άλλο;- για το μέλλον του καπιταλισμού.
Δεδομένης της συγκυρίας, το φετινό συνέδριο (που φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο << Ο μεγάλος μετασχηματισμός : Σχηματοποιώντας νέα μοντέλα >>) δεν θα μπορούσε παρά να περιστραφεί γύρω από την αναζήτηση << νέων μοντέλων >> εξόδου από την ευρωπαϊκή (αλλά και ελληνική) κρίση χρέους.
Τα ερωτήματα τέθηκαν ανοιχτά ακόμη και από πανίσχυρα στελέχη πολυεθνικών ή από επικεφαλής κολοσσιαίων επιχειρήσεων :
▪Πόσο ευοίωνο είναι το μέλλον του καπιταλισμού ;
▪Πόσο ικανός είναι ο καπιταλισμός στη σημερινή του χρηματοπιστωτική μορφή να ανταποκριθεί στις ίδιες του τις αντιφάσεις ;
▪Πώς θα καταφέρει ο καπιταλισμός να αποκαταστήσει το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις αγορές, τις παγκοσμιοποιημένες ελίτ, τις εθνικές πολιτικές εξουσίες και τις κοινωνίες ;
▪Πού οδεύει και πώς μπορεί να ανανεωθεί ένα σύστημα (καπιταλιστικό) που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ότι θα μπορούσε να αυτορυθμίζεται για πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ;
Το μεγάλο στοίχημα για την καρδιά της παγκόσμιας οικονομίας είναι η επιστροφή στην ανάπτυξη, μια επιστροφή ωστόσο η οποία εξακολουθεί να θεωρείται αμφίβολη παρά τη μερική αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Ευρωζώνη και την αποκλιμάκωση των πιέσεων σε Ιταλία και Ισπανία.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως τις τελευταίες ημέρες, τόσο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) όσο και η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για τους ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και είδαν ύφεση στην Ευρώπη.
Ενδεικτική του αρνητικού κλίματος είναι και πρόσφατη δημοσκόπηση της Pricewaterhou-seCoopers σύμφωνα με την οποία, μόλις το 40% των διευθυντικών στελεχών παγκοσμίως είναι << βέβαιο >> πως τα έσοδα των επιχειρήσεών τους θα αυξηθούν το 2012 (συγκριτικά, το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι ήταν 48%) ενώ ακόμη πιο << εφιαλτική >> είναι μια σφυγμομέτρηση του Bloomberg που παρουσιάζει το 48% των επενδυτών να αποφεύγει την Ευρωζώνη όπως ο διάολος το λιβάνι και το 67% αυτών να θεωρεί πως η κρίση πρόκειται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον.
Την περασμένη Δευτέρα η επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποιησε για τον κίνδυνο να βιώσει ο κόσμος μια κρίση ανάλογη με ότι ακολούθησε το κραχ του 1929, αν η Ευρώπη δεν πράξει όσα απαιτούνται για την υπέρβασή της.
Σε πρόσφατη έκθεσή του το ΔΝΤ αναθεώρησε προς τα κάτω, στο 3,25% από 4%, το ποσοστό της ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ειδικά για την Ευρωζώνη προέβλεψε ελαφρά ύφεση, με συρρίκνωση κατά 0,5% έναντι ανάπτυξης 1,1% που ήταν η εκτίμηση μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο. Είχε προηγηθεί η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας 9 κρατών-μελών της Ευρωζώνης, καθώς και του EFSF από την Standard & Poor’s.
Σύμφωνα με το μακρύ πρόγραμμα του φετινού Φόρουμ υπήρξαν από τις παγκοσμιοποιημένες οικονομικές και πολιτικές ελίτ πολλές συζητήσεις για το εάν ο καπιταλισμός έχει απογοητεύσει τις κοινωνίες. Έγινε ειδική αναφορά στην αύξηση της νεανικής ανεργίας, σε ένα σύστημα που δεν παράγει πλέον νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, έγινε ειδική μνεία στους κινδύνους που συνεπάγεται η κρίση χρέους των κρατών για τα συνταξιοδοτικά συστήματα, στη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και στους διογκούμενους φόβους για μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές ως συνέπεια των εξελίξεων αυτών.
Οι φετινές εργασίες του Νταβός εστίασαν στους τρόπους μετασχηματισμού ενός πολιτικο-οικονομικού προτύπου, που παράγει, τουλάχιστον στη Δύση, αδιέξοδα και λαϊκή απονομιμοποίηση.
Από ορισμένους υπήρξε και ο αντίλογος στην αμφισβήτηση της δυναμικής του καπιταλισμού. Αναφέρθηκαν τα παραδείγματα πρώην υπανάπτυκτων κρατών όπως η Κίνα και η Ινδία, που χάρη στην υιοθέτηση καπιταλιστικών λογικών αποτελούν τις πιο ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες στον πλανήτη.
Βασικό συμπέρασμα, όπως το έθεσε εύστοχα ο ιδρυτής και ψυχή του Φόρουμ καθηγητής κ. Κλάους Σβάμπ :
<< Βιώνουμε τον κίνδυνο να χάσουμε εντελώς την εμπιστοσύνη των επερχόμενων γενεών. Βρισκόμαστε ενώπιον ενός γενικότερου ηθικού χάσματος, έχουμε αμελήσει να επενδύουμε στο μέλλον, έχουμε υποτιμήσει την κοινωνική συνοχή (..). Είμαστε σε μια εποχή ριζικών αλλαγών που απαιτούν επειγόντως νέους τρόπους σκέψης αντί να συνεχίζουμε σα να μη τρέχει τίποτα. Ο καπιταλισμός στην παρούσα μορφή του δεν έχει πια θέση στον κόσμο μας >>.
